سرب و روی (اکسید شرقی)
مشخصات
روی عنصری شیمیایی با علامت اختصاری Zn ، دارای عدد اتمی ۳۰ ، به رنگ سفید متمایل به آبی می باشد که بر اثر رطوبت هوا تیره رنگ میشود و در حین احتراق رنگ سبز براقی تولید میکند. این فلز بعد از آهن، آلومینیوم و مس چهارمین فلز مورد استفاده در دنیا میباشد. ترکیبات اکسیده روی در طبیعت عبارتند از: اسمیت زونیت Znco3، همی مورفیت Zn4[(OH)2-si2o7].H2O و زنسیت ZnO. اکسید روی در مجتمع معدنی مهدی آباد به دو صورت اسمیتزونیت و همیمورفیت موجود می باشد. اکسید روی به دلیل وجود عناصر آهن ومنگنز، به رنگ های زرد نارنجی قهوه ای تا خاکستری دیده می شود.
تاریخچه
آلیاژهای روی از قرنها پیش مورد استفاده قرار گرفته است. کالاهای برنجی به ۱۰۰۰-۱۴۰۰ سال پیش باز میگردند. استخراج و تصفیه روی نا خالص در ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در هند و چین صورت میگرفتهاست. در ایران و تا قبل از جنگ جهانی دوم، عملیات معدنكاری در معادن سرب و روی به صورت ابتدایی و سنتی انجام می پذیرفت. در دهه ۱۹۳۰ میلادی روشهای معدنكاری جدید با بهره گیری از روشهای علمی در معادن فلزی و سایر معادن ایران، توسط آلمانی ها آموزش و رواج داده شد. نخستین كارخانه تغلیظ سرب و روی به روش جدید در سال ۱۳۴۰ (ش) و با كمك یك شركت فرانسوی در لكان (استان مركزی) مورد بهره برداری قرار گرفت. اما نخستین تلاشهای همراه با موفقیت برای تولید شمش روی در اشل صنعتی در كشور، در اوایل دهه ۱۳۷۰ (ش) در زنجان آغاز گردید.
کابرد
فلز روی برای آبکاری الکتریکی دیگر فلزها استفاده میشود تا از زنگ زدگی آنها جلوگیری کند. روی در آلیاژهایی نظیر برنج ، Nickel Silver ، فلز ماشین تحریر ، فرمولهای مختلف لحیم نقره آلمانی و …. بکارمیرود. برنج ، بخاطر استقامت و مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی کاربردهای وسیعی دارد. روی بطور گسترده در صنعت خودرو سازی در Die Casting ها استفاده میشود. روی لولهای بهعنوان قسمتی از محتوی باطریها مورد استفاده قرار میگیرد. اکسید روی بهعنوان رنگدانههای سفید در رنگهای آبی و همچنین بهعنوان فعال کننده در صنعت Rubber استفاده میشود. بهعنوان Over the counter ointment بهصورت لایه نازکی بر روی پوست بیحفاظ صورت و بینی استفاده میشود تا از کم شدن آب پوست جلوگیری کرده ، در برابر آفتاب سوختگی در تابستان و باد زدگی در زمستان از پوست محافظت کند. کلرید روی بهعنوان بوگیر و همچنین محافظ چوب نیز مورد استفاده قرار میگیرد. محلولهای ضدعفونی کننده ای که از Calamine ساخته شده و ترکیبی از Zn-Hydroxy-Carbonate و سیلیکات است، برای درمان جوشهای پوستی استفاده میشود. با بررسی خواص روی به این نتیجه رسیدهاند که این عنصر میتواند به بهبودی بعد از عمل جراحی سرعت بخشد.
اطلاعات ایمنی (کربنات روی)
کمک های اولیه بهنگام مواجهه:
در صورت تماس:
چشمی: شستشوی چشم با آب فراوان حداقل به میزان ۱۵ دقیقه به نحوی که کل چشم به خوبی شستشو شود.+ انجام فوریتهای پزشکی
پوستی: شستشو با آب فراوان واستفاده از صابون غیر لایه بردار برای بخش آلوده شده پوست. استفاده از پماد نرم کننده و ارجاع برای انجام فوریت های پزشکی.
استنشاق: خروج سریع از محل تماس و انتقال فرد در معرض هوای تمیز. استفاده از تجهیزات تنفس مصنوعی در صورت نیاز. استفاده از کپسول اکسیژن در صورتیکه فرد به سختی تنفس می کند.ارجاع برای انجام فوریتهای پزشکی.