سرب و روی(کالامین)
مشخصات
کالامین کاني كربنات روي ZnCO3 است كه در سيستم تريگونال يا هگزاگونال متبلور مي‌شود و اغلب به رنگ‌هاي قهوه اي کدر، زرد، سفيد، سبز و يا صورتي ديده مي‌شود. کالامين به علت ناخالصي اکسيد آهن ۳ ظرفيتي گاهي به رنگ هاي صورتي، قهوه اي متمايل به سرخ ديده مي شود. اسميت زونيت به حالت کلوئيدي و يا توده هاي لانه زنبوري مشاهده مي شود.
اين كاني سختي ۵-۴ دارد و در گذشته سنگ توتيا ناميده مي شد که کلمه اي معرب از دودياي فارسي است.
ماده معدنی کالامین در مجتمع معدنی مهدی آباد مخلوطی از رنگ های زرد و نارنجی و خاکستری دیده می شود.
ترکیبات اکسیده روی در طبیعت: اسمیت زونیت ZnCo3، همی مورفیت Zn4[(OH)2-si2o7].H2O و زنسیت ZnO.
تاریخچه
آلیاژهای روی از قرنها پیش استفاده می‌شده‌است و کالاهای برنجی به ۱۰۰۰-۱۴۰۰ سال پیش باز می‌گردند. استخراج و تصفیه روی نا خالص در ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در هند و چین صورت می‌گرفته‌است. در ایران و تا قبل از جنگ جهانی دوم، عملیات معدنكاری در معادن سرب و روی به صورت ابتدایی و سنتی انجام می پذیرفت. در دهه ۱۹۳۰ میلادی روشهای معدنكاری جدید با بهره گیری از روشهای علمی در معادن فلزی و سایر معادن ایران، توسط آلمانی ها آموزش و رواج داده شد. نخستین كارخانه تغلیظ سرب و روی به روش جدید در سال ۱۳۴۰ (ش) و با كمك یك شركت فرانسوی در لكان (استان مركزی) مورد بهره برداری قرار گرفت. به ندرت سنگ های استخراج شده جهت ذوب به اندازه کافی غنی بوده و نیازمند تغلیظ می باشند. به طور معمول سنگ ها حاوی ۳ تا ۱۰ درصد روی بوده و برای تغلیظ، ابتدا آنها را خرد، سپس آسیاب کرده تا بتوان فلز مطلوب را از بقیه جدا کرد.
کابرد
کاربردهای اصلی روی عبارتند از :
- پوشش های ضد خوردگی روی فولادها (گالوانیزه کردن)
- قطعات دقیق (دایکست – خودروسازی)
- مواد ساختاری
- برنج
- باطری سازی
- دارو و لوازم آرایشی
- ریزمغذی ها برای انسانها، حیوانات و گیاهان
اطلاعات ایمنی (کربنات روی)
کمک های اولیه بهنگام مواجهه:
در صورت تماس:
چشمی: شستشوی چشم با آب فراوان حداقل به میزان ۱۵ دقیقه به نحوی که کل چشم به خوبی شستشو شود و انجام فوریتهای پزشکی
پوستی: شستشو با آب فراوان واستفاده از صابون غیر لایه بردار برای بخش آلوده شده پوست و استفاده از پماد نرم کننده و ارجاع برای انجام فوریت های پزشکی.
استنشاق: به سرعت خروج از محل تماس و انتقال فرد در معرض هوای تمیز، استفاده از تجهیزات تنفس مصنوعی در صورت نیاز، استفاده از کپسول اکسیژن در صورتیکه فرد به سختی تنفس کند، ارجاع برای انجام فوریتهای پزشکی.